“ఒక ల్యాండ్‌మార్క్ నిర్ణయం: ఎలక్టోరల్ బాండ్లను సుప్రీంకోర్టు కొట్టివేసింది, పారదర్శక రాజకీయ నిధులకు మార్గం సుగమం చేస్తుంది”

 ఒక చారిత్రాత్మక ఏకగ్రీవ నిర్ణయంలో, భారత సుప్రీంకోర్టు ఎన్నికల బాండ్ల పథకాన్ని “రాజ్యాంగ విరుద్ధం మరియు స్పష్టంగా ఏకపక్షం”గా ప్రకటించింది. ప్రధాన న్యాయమూర్తి డి.వై చంద్రచూడ్  నేతృత్వంలోని ఐదుగురు న్యాయమూర్తుల ధర్మాసనం ఈ కీలక తీర్పును వెలువరించింది. 2017లో అసోసియేషన్ ఫర్ డెమోక్రటిక్ రిఫార్మ్స్ (ADR) ప్రారంభించిన ఏడేళ్ల న్యాయ పోరాటానికి చంద్రచూడ్ ముగింపు పలికారు. ఎన్నికల నిధులలో పారదర్శకతను పెంచేందుకు 2018లో ప్రవేశపెట్టిన ఈ పథకం ఓటర్ల సమాచార హక్కును ఉల్లంఘించిందని కోర్టు గుర్తించింది. రాజకీయ పార్టీల నిధుల సేకరణ విషయంలో జవాబుదారీతనం అవసరం అని సుస్పష్టంగా తీర్పునివ్వడం జరిగింది. 

2018లో ప్రవేశపెట్టబడిన ఎలక్టోరల్ బాండ్ పథకం రాజకీయ నిధులకు,  పారదర్శకతను తీసుకురావడమే లక్ష్యంగా జవాబుదారీ తనం  మరింత పెంచే విధంగా ఉంది ఈ తీర్పు అని అనేకమంది రాజకీయ విశ్లేషకులు చెబుతున్నారు. గతం లో  రాజకీయ పార్టీలకు రూ.1,000 నుంచి రూ.1 కోటి విలువగల అనామక విరాళాలను అనుమతించడం జరిగింది . స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (SBI) ద్వారా నిర్వహించబడుతున్న ఈ పథకం, ఎన్నికల ఖర్చుల కోసం రాజకీయ పార్టీలు 15 రోజులలోపు ఈ బాండ్లను ఎన్‌క్యాష్ చేసుకోగలిగే విధంగా మరియు  దాతల వివరాల చాలా రహస్యం గా ఉంచడం జరుగుతోంది.  నల్లధనాన్ని అరికట్టడానికి ప్రభుత్వం దీనిని ఒక చర్యగా ప్రశంసించినప్పటికీ, ఈ పథకం తీవ్ర వ్యతిరేకత, జవాబుదారీతనం విషయం లో అనేక ఆలోచనలకు తెర లేపింది. ప్రజాస్వామ్యం లో ఎవరికైతే గోప్యత ఉండకూడదో అలాంటి రాజకీయ పార్టీల వారికి గోప్యత కల్పించడం పట్ల అనేక ఆందోళనలు కలుగ చేసింది.

ఎడిఆర్, కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (మార్క్సిస్ట్), కాంగ్రెస్ నాయకురాలు జయ ఠాకూర్ మరియు స్పందన బిస్వాల్ , అలాగే  వివిధ వర్గాల నుండి ఎలక్టోరల్ బాండ్ పథకం,  తీవ్ర వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొంది. సీనియర్ న్యాయవాదులు కపిల్ సిబల్, విజయ్ హన్సారియా, మరియు ప్రశాంత్ భూషణ్, ఛాలెంజర్ల తరపున వాదించారు, ఈ పథకం పారదర్శకతను బలహీనపరిచిందని, ఇది అధికారంలో ఉన్న పార్టీలకు ఎక్కువ ప్రయోజనం కలుగజేసే విధంగా ఉందని అనేక అసమానతలకు దారి తీయడం జరుగుతుందని చాలా మంది అభిప్రాయపడటం కూడా జరిగింది.  ప్రతిస్పందనగా, ఈ పథకం దాతల వివరాలు విరాళాలు రహస్యంగా ఉంచటం  నిధులను సులభతరం చేసిందని ప్రభుత్వం వాదించింది. బ్లాక్ మనీ యొక్క ప్రాబాల్యం  తగ్గించిందని కూడా వాదించడం జరిగింది.

ఫిబ్రవరి 15, 2024న, ఎలక్టోరల్ బాండ్ పథకం మరియు సంబంధిత చట్టపరమైన సవరణలు రాజ్యాంగ విరుద్ధమని పేర్కొంటూ సుప్రీంకోర్టు ఏకగ్రీవ తీర్పును వెలువరించింది. ఈ పథకం రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 19(1)(ఎ) ప్రకారం పౌరుల సమాచార హక్కును ఉల్లంఘిస్తోందని, రహస్య నిధుల సేకరణ,  మరియు అపరిమిత కార్పొరేట్ విరాళాల గురించి ఆందోళనలను ఉటంకిస్తూ కోర్టు చారిత్రాత్మక తీర్పునిచ్చింది . ఈ నిర్ణయం కార్పొరేట్ నిధులపై కఠినమైన నిబంధనలను ఏర్పాటు చేస్తూ 2017కి ముందు ఉన్న పథకాన్ని పునరుద్ధరించింది.

కోర్టు నిర్ణయం లో తాత్కాలిక మరియు దీర్ఘకాలిక పరిణామాలను సున్నితంగా విశ్లేషించటం జరిగింది. ఎలక్టోరల్ బాండ్ల జారీని వెంటనే నిలిపివేయాలని స్టేట్ బ్యాంక్ ఆఫ్ ఇండియా (SBI)ని ఆదేశించింది. అంతేకాకుండా, SBI మార్చి 6 లోగా రాజకీయ పార్టీల ద్వారా బాండ్‌ల కొనుగోళ్లు మరియు వాటి ఎన్‌క్యాష్‌మెంట్ వివరాలను ఎన్నికల కమిషన్ (EC)కి సమర్పించాలి. రాజకీయ నిధులలో పారదర్శకతను పెంపొందిస్తూ, ఈ సమాచారాన్ని తన వెబ్‌సైట్‌లో ప్రచురించాలని ఎలక్షన్ కమిషన్ను ఆదేశించింది. దీని ద్వారా ఎవరు ఎంత నిధులను ఏఏ పార్టీలకు ఇస్తున్నారో ప్రజలందరికీ తెలియడం జరుగుతుందని తద్వారా ప్రజాస్వామ్యంలో సమర్థవంతంగా వారి ఓటు హక్కును వినియోగించడానికి అవకాశం కలుగుతుందని సుప్రీంకోర్టు వారు అభిప్రాయపడ్డారు. 

గతం లో ఎన్నికల  బాండ్ల ద్వారా ఎవరైనా,  ఎంతైనా విరాళాలు ఇవ్వచ్చు , అలా ఇచ్చిన వారి వివరాలను చాలా రహస్యంగా  ఉంచుతారు. పార్టీలకు ఇలా గోప్యంగా వచ్చిన  విరాళాలు పార్టీ పరంగా వాడుకోవటానికి అఫీషియల్ గా ఉపయోగపడతాయి. ఎప్పుడైతే దాతల పేర్లు,  వారు ఇచ్చిన నిధులు గోప్యంగా ఉంచబడతాయో, అధికారంలో ఉన్నటువంటి రాజకీయ పార్టీలకు ఎక్కువ అడ్వాంటేజ్ ఉంటుంది. ఉదాహరణకు ఈ బాండ్ల ద్వారా అధికారంలో ఉన్న బిజెపికి ఆరువేల కోట్లు విరాళం వస్తే ప్రతిపక్షంలో ఉన్న కాంగ్రెస్  కు వెయ్యి కోట్లు ఇతరుల పార్టీలకు అంతకంటే తక్కువ విరాళాలు రావడం జరిగింది. తద్వారా  ఎలక్టోరల్ బాండ్ అసమానతలమీద  పథకంపై అనేక ఆందోళనలు మొదలయ్యాయి. కార్పొరేట్ నిధులు అపరిమితంగా రాజకీయ పార్టీలకు ఇస్తున్నట్లుగా కూడా సూచనలు అందాయి.  నల్లధనం ఈ మార్గం ద్వారా తెల్లదనంగా మారడం కూడా గమనించాల్సిన విషయం. ఎవరు ఎంత డబ్బులు ఇచ్చారు అన్నది ప్రజాక్షేత్రంలో గోప్యంగా ఉండటం వలన రాజకీయ నిధుల పైన పారదర్శకత పూర్తిగా తగ్గిపోయింది. అందువలన ఎలక్టోరల్ బాండ్ పథకం ద్వారా అస్సలు పారదర్శకత జవాబు దారితనం లేదు అని సుప్రీంకోర్టు అభిప్రాయపడుతూ దర్శకత మరియు  జవాబుదారీ చర్యలను పునరుద్ధరిస్తూ తీసుకున్న  నిర్ణయం ఈ ఆందోళనలను పరిష్కరించింది.

నల్లధనాన్ని అరికట్టడమే ఈ పథకం లక్ష్యం అనే ప్రభుత్వ వాదనను కోర్టు తన తీర్పులో నిశితంగా పరిశీలించింది. ప్రతి ఓటరు ఏ పార్టీకి ఎంత నిధులు ఎవరు ఇచ్చారు అన్నది తెలుసుకోవాల్సిన విషయం, ఒక ప్రాథమిక హక్కుగా సుప్రీంకోర్టు భావించింది. అంతే కాకుండా కార్పొరేట్ నిధులపై పరిమితిని తొలగించడంతో సహా నిర్దిష్ట సవరణలను కొట్టివేయడం ద్వారా, న్యాయస్థానం 2017కి ముందు ఉన్న పథకాన్ని సమర్థవంతంగా పునరుద్ధరించింది, రాజకీయ ఆర్థిక వ్యవహారాలలో పారదర్శకత మరియు జవాబుదారీతనం యొక్క ప్రాముఖ్యతను బలోపేతం చేసింది.

ఇది గోప్యతా హక్కులు మరియు సమాచార హక్కు మధ్య సమతుల్యతను సాధించే నిబంధనల కోసం ఆవశ్యకతకు సంబంధించి స్పష్టమైన సందేశాన్ని అందించింది. రాజకీయ పార్టీలు తీర్పు అనంతర దృశ్యాలను నావిగేట్ చేస్తున్నప్పుడు, కార్పొరేట్ నిధులలో 2017కి ముందు ఉన్న పథకానికి కట్టుబడి, స్వేచ్ఛా మరియు నిష్పక్షపాత ఎన్నికలను నిర్ధారించడానికి మరియు భారతదేశంలో ప్రజాస్వామ్య నిర్మాణాన్ని పటిష్టం చేయడానికి ఈ తీర్పు మూలస్తంభంగా నిలుస్తుంది.

ఎలక్టోరల్ బాండ్ స్కీమ్‌పై సుప్రీంకోర్టు సంచలనాత్మక తీర్పు భారతదేశ రాజకీయ  దృక్పథంలో ఒక  మంచి పరిణామముగా అభివర్ణించారు. ఈ చారిత్రాత్మక నిర్ణయం ప్రజాస్వామ్య సూత్రాలను సమర్థించడమే కాకుండా, ప్రతీ పైసాకు లెక్క చెప్పాలి అని అటు రాజకీయ పార్టీలకు ఇటు కార్పొరేట్ రంగానికి చెప్పకనే చెప్పడం అయ్యింది.  అధికార దుర్వినియోగం అన్న గుర్రానికి కళ్లెం వేసినట్లు అయ్యింది. ఆర్థిక చట్టాలను, రాజకీయ పార్టీలు తమకు అనుగుణంగా  మార్చుకోకుండా   పారదర్శకంగా నిబద్ధతతో  ప్రజాస్వామ్య ఆదర్శాలకు అనుగుణంగా  పునరుద్ధరించబడటమైనది. ఈ తీర్పు పారదర్శకత, జవాబుదారీతనం ,  స్వేచ్ఛా మరియు నిష్పక్షపాత ఎన్నికల సమగ్రతకు విజయముగా  సూచిస్తుంది.  ఎన్నికల ప్రక్రియ నిస్పక్ష పాతం గా నిర్వహించడం లో , సుప్రీం కోర్ట్ యొక్క నిర్ణయం ఒక మార్గదర్శినిగా నిలుస్తుంది, పౌరులు స్వేచ్ఛ గా ,  పారదర్శకతతో ప్రజాస్వామ్య ప్రక్రియలో నిమగ్నమయ్యే భవిష్యత్తు వైపు భారతదేశాన్ని నడిపిస్తుంది.

Visit arjasrikanth.in for more insights